Ortografia: -ji, -i, czy -ii?

Chyba wszyscy wiemy, że pewne rzeczowniki żeńskie zakończone na -ja (np. nadzieja) lub -ia (np. mafia) potrafią przysporzyć nam trudności przy odmianie przez przypadki, ponieważ niekiedy w dopełniaczu (kogo? czego?), celowniku (komu? czemu?) i miejscowniku (o kim? o czym?) musimy zmienić im końcówki. Znajomy problem? Wielki Słownik Ortograficzny PWN przychodzi z pomocą :)

"A. Rzeczowniki zakończone na -ja występującym po s, z, c mają w tych przypadkach [tj. w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku] zakończenie -ji, np.

Rosja — Rosji, misja — misji, Azja — Azji, poezja — poezji, edukacja — edukacji, restauracja — restauracji, stacja — stacji,

natomiast rzeczowniki zakończone na -ja występującym po samogłoskach mają zakończenie -i, np.

aleja — alei, epopeja — epopei.

B. Rzeczowniki zakończone na -ia mają zakończenie -ii lub -i. Wiąże się to z poczuciem rodzimości czy obcości wyrazu, a także z wymową postaci mianownika:

a) jeśli -ia występuje po spółgłoskach wargowych p, b, f, w, m, to bez względu na wymowę w wyrazach rodzimych i przyswojonych piszemy -i, natomiast w wyrazach obcych -ii, np.

Słupi, głębi, hrabi, skrobi, Karwi, trzewi, rękojmi, ziemi;

daktyloskopii, hemoterapii, Kolumbii, ksenofobii, dystrofii, filozofii, hagiografii, mafii, Jugosławii, szałwii, akademii, anemii, epidemii;

b) jeśli -ia występuje po t, d, r, l, k, g, ch (czyli w wyrazach zapożyczonych), to piszemy -ii, np.

apatii, empatii, kwestii, sympatii, Holandii, Normandii, hipochondrii, anomalii, ewangelii, kalii, autarkii, demagogii, kosmologii, hierarchii;

c) jeśli -ia występuje po n, to piszemy -ni w wyrazach, których zakończenie wymawiamy w mianowniku jako [-ńa], natomiast w tych wyrazach, których zakończenie wymawiamy jako [-ńja], piszemy -nii, np.

babuni, bieżni, Chyloni, drewutni, dyni, Ewuni, Gdyni, jaskini, łaźni, Oruni, palarni, palmiarni, pustyni, skoczni, uczelni, wartowni, zecerni;

aronii, Danii, dystonii, harmonii, ironii, Kalifornii, linii, opinii, Polihymnii.

UWAGA: W rzeczownikach obcego pochodzenia zakończonych na -ja oraz na -ia formy dopełniacza liczby mnogiej mają taką samą postać jak formy dopełniacza liczby pojedynczej, zarówno w mowie, jak i w pisowni, np.

tej lekcji    — tych lekcji

tej misji    — tych misji

tej procesji    — tych procesji

tej komedii    — tych komedii

tej teorii     — tych teorii

tej akademii    — tych akademii

tej epidemii    — tych epidemii

tej mafii    — tych mafii.

Dla uniknięcia możliwych niejednoznaczności wolno po spółgłoskach c, s, z, t, d, r użyć zakończenia -yj (lekcyj, procesyj, aluzyj, partyj, komedyj, teoryj), po wszystkich innych spółgłoskach — zakończenia -ij (akademij, epidemij, mafij). Zakończenie to jest już jednak dziś wyraźnie nacechowane stylistycznie jako archaiczne lub książkowe, a jego użycie bardzo ograniczone.

UWAGA: W przypadku rzeczowników używanych tylko w liczbie mnogiej potrzeba wspomnianego odróżniania nie zachodzi, toteż piszemy zawsze tych ferii, wakacji, bakalii, konwulsji." (ŹRÓDŁO)