wtorek, 19 lutego 2013

Interpunkcja: kropka

Dziś będzie o ".". Znak niepozorny, ale pełniący naprawdę wiele funkcji!

Wszystkie zamieszczone tu informacje to kopiuj-wklej z Wielkiego Słownika Ortograficznego PWN, wzbogacone (ha ha) czasem o mój komentarz. Wklejam je tu z myślą o osobach zamieszczających treści w Internecie, a będących trochę na bakier z zasadami ortografii i interpunkcji...

No to zaczynamy:

"86. PODSTAWOWA FUNKCJA KROPKI 
[336] Kropka zamyka wypowiedzenie (tzn. zdanie lub równoważnik zdania), będące podstawową całością składniowo-znaczeniową. W obrębie wypowiedzenia zakończonego kropką mogą występować inne znaki interpunkcyjne (ja: to chyba oczywiste!). Z tych powodów kropka musi być uważana za podstawowy i najważniejszy znak przestankowania [...]

Kropka [...] może zostać zastąpiona przez pytajnik, wykrzyknik lub wielokropek:
 
Dlaboga, panie Wołodyjowski! Larum grają! wojna! nieprzyjaciel w granicach! a ty się nie zrywasz? szabli nie chwytasz? na koń nie siadasz? Co się stało z tobą, żołnierzu?
(H. Sienkiewicz)" (źródło)


87. INNE ZASTOSOWANIA KROPKI:
"[337] 87.1. Kropkę stawiamy po skrócie wyrazu, w którym została odrzucona końcowa część: godz. (= godzina), prof. (= profesor), ul. (= ulica).
Jeśli skrót zawiera ostatnią literę wyrazu, wówczas nie stawiamy po nim kropki: mjr (= major), dr (= doktor); jednak gdy skrót zastępuje wyraz w przypadku innym niż mianownik, kropkę stawiamy (np. Dawno nie widziałem dr. Nowaka), gdyż końcowa część wyrazu, końcówka -a, została odrzucona; zasada ta nie dotyczy skrótów tytułów kobiet, ponieważ skrót zawiera ostatnią literę wyrazu (Dawno nie widziałem dr Nowak). Można również po skrócie dopisać końcówkę: Dawno nie widziałem dra Nowaka — wówczas bez kropki, ponieważ w skrócie występuje ostatnia litera wyrazu." (źródło)

"[338] 87.2. Kropkę stawiamy zawsze po inicjałach imienia i nazwiska, np. A.S., K.U., J.S.G.
UWAGA: Zalecenie Rady Języka Polskiego nakazuje w przypadku nazwisk dwu- i wieloczłonowych pomijać łącznik [...]. Uwzględniając jednak coraz powszechniejszą w Polsce praktykę zachowywania nazwisk panieńskich przez mężatki, wydaje się zasadne dopuszczenie – zgodnie z rozpowszechnionym zwyczajem językowym – zapisywania inicjałów nazwisk dwuczłonowych z łącznikiem, np. M.B.-G. (= Maria Bińczyk-Grocholska). Zapis taki znacznie zwiększa czytelność skrótu w stosunku do zapisu M.B.G. i pozwala jednoznacznie rozstrzygnąć, czy mamy do czynienia z osobą o dwóch imionach i nazwisku, czy też z osobą o nazwisku podwójnym." (źródło)

"[339] 87.3. Jeżeli na końcu zdania występuje skrót z kropką lub wielokropek, nie stawiamy drugiej kropki zamykającej zdanie:
Skrótem wyrażenia pleno titulo jest P.T.
Zamilkła. I Abel zamilkł. Już o nic nie prosił...
(A. Rudnicki)" (źródło)

"[340] 87.4. Po cyfrach arabskich oznaczających liczebniki porządkowe stawiamy kropki, np. na 10. (= dziesiątym) piętrze; w 3. (= trzeciej) osobie, po raz 7. (= siódmy).
Kropka po liczebniku może zostać opuszczona, jeśli z kontekstu jednoznacznie wynika, że użyty został liczebnik porządkowy, np. Chodzę do 8 klasy.
Po cyfrze oznaczającej datę nie daje się kropki, gdy nazwa miesiąca została zapisana słownie: 7 kwietnia, 17 maja (nie: 7. kwietnia, 17. maja)" (źródło)

"[341] 87.5. Pisownia dat:
W datach pisanych w całości cyframi arabskimi stawiamy kropki, np. 1.01.1996, 6.9.1994 roku, 11.11.1918 r.
Nie stawiamy kropki, gdy liczba miesiąca została oznaczona cyfrą rzymską: 1 I 1996, 6 IX 1994 roku, 11 XI 1918 r.
Wyjąwszy szczególne wypadki, takie jak wymogi komputerowego przetwarzania danych lub zasady urzędowe i prawne, nie należy stosować innych znaków do oddzielania poszczególnych składników daty (np. dywizów: 1-1-1995), ani też stosować innego szyku niż: dzień, miesiąc, rok." (źródło)

"[342] 87.6. Kropkę stawiamy po liczbach (arabskich lub rzymskich) oraz literach wprowadzających wyliczenia:
I. ZASADY POLSKIEJ INTERPUNKCJI
    1. Ogólna charakterystyka interpunkcji polskiej.
        A. Funkcje znaków przestankowych.
            a. Charakter polskiej interpunkcji.
Po cyfrach arabskich i małych literach można postawić też nawias zamykający:
I. ZASADY POLSKIEJ INTERPUNKCJI
    1) Ogólna charakterystyka interpunkcji polskiej.
        A. Funkcje znaków przestankowych.
            a) Charakter polskiej interpunkcji." (źródło)

"[343] 87.7. Po tytule części dzieła (rozdziału, podrozdziału, ustępu lub paragrafu) możemy postawić kropkę, jeśli pierwsza litera tego tytułu jest napisana wielką literą, a pozostałe małymi:
I. ZASADY POLSKIEJ INTERPUNKCJI
    1) Ogólna charakterystyka interpunkcji polskiej.
        A. Funkcje znaków przestankowych.
            a) Charakter polskiej interpunkcji.
    Albo:
        A. Funkcje znaków przestankowych
            a) charakter polskiej interpunkcji
W drugim przykładzie nie postawiliśmy kropki, ponieważ podpunkt a) rozpoczyna się małą literą." (źródło)

"[344] 87.8. W przypadku gdy dochodzi do zbiegu znaków interpunkcyjnych, kropkę stawiamy po nawiasach i cudzysłowach zamykających, natomiast nie stawiamy jej po wykrzykniku, pytajniku, wielokropku." (źródło)


"88. POMIJANIE KROPKI
Kropki nie stawiamy w następujących okolicznościach:
 
88.1. Na kartach tytułowych książek
 
88.2. Po tytułach rozdziałów i podrozdziałów
 
88.3. Po tytułach artykułów w czasopismach
 
88.4. Po żywej paginie (tzn. po tekście umieszczanym w nagłówku strony)
 
88.5. Po liczebnikach porządkowych pisanych cyframi rzymskimi [np.
Miało to miejsce na początku XVII wieku.
Jan III Sobieski postanawia wtedy ruszyć na Wiedeń.
Mieszkali na IV piętrze.
UWAGA: Kropkę stawia się zwyczajowo po cyfrach rzymskich w tytułach rozdziałów, np. XII. Zasady interpunkcji.- źródło]
 
88.6. Między składnikami daty
 [350] 88.6. Między składnikami daty, jeśli miesiąc napisany jest liczbą rzymską lub słownie, np.
4 VI 1989 roku;
4 czerwca 1989 roku. - źródło
 
88.7. Po liczebnikach porządkowych oznaczających godzinę
 [351] 88.7. Po liczebnikach porządkowych oznaczających godzinę, np.
Pociąg odjeżdża o 7 wieczorem. - źródło
 
88.8. Po liczebnikach głównych
 
88.9. Po imieniu i nazwisku w podpisach, na wizytówkach i wywieszkach
 
88.10. Po napisach na afiszach, transparentach i szyldach, sloganach reklamowych
 
88.11. Po skrótowcach
 [355] 88.11. Po skrótowcach, np.
MON, MSW, MSWiA, PAN, PSL, PTTK, PWN, RP, UMCS, USA, UW.
Jeśli skrótowiec wystąpi na końcu zdania, wówczas wystąpi po nim kropka (lub inny znak interpunkcyjny) pełniąca funkcję znaku zamykającego zdanie, np. Pracowałem w PKO.
UWAGA: Pospolitym błędem jest stawianie kropki po każdej literze skrótowca, np. P.A.N., R.P., S.A., U.S.A. - źródło
 
88.12. Po skrótach jednostek miar i wag oraz rodzimych jednostek jednostek pieniężnych" (źródło)
[356] 88.12. Po skrótach jednostek miar i wag oraz rodzimych jednostek pieniężnych, np.
g (= gram), ha (= hektar), km (= kilometr), zł (= złoty).
Jeśli skrót tego rodzaju pojawi się na końcu zdania, wówczas postawimy po nim kropkę (lub inny znak interpunkcyjny) w funkcji znaku kończącego zdanie, np. Kosztowało mnie to 100 zł. - źródło


Taka niepozorna kropka, a tyle zasad ;)

42 komentarze:

  1. A ja jestem ciekawa, czy stawia się kropkę po emotikonach zakańczających zdanie :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. O tym samym sobie pomyślałam:)

      Usuń
    2. słownik się na ten temat nie wypowiada. na moje proste myślenie jednak emotikony to nie są typowe znaki przestankowe. myślę więc, że jeśli chcemy być ultra poprawne, należy po nich postawić kropkę.

      Usuń
    3. no i tak przeważnie robię :)

      Usuń
    4. ja do tej pory nie robiłam, ale dałaś mi do myślenia :)

      Usuń
    5. Ja z kolei nie stawiam kropki tuż za emotikoną, ponieważ myślę, że skoro emotki składają się z różnych znaków interpunkcyjnych, kropka może być wizualnie wiązana z emotką, np:
      :D.
      ["tak się śmieje, że aż się ślini" :P ]

      Jeśli oczywiście jest to wykrzyknik lub pytanie, najpierw stawiam znak na końcu zdania, potem robię spację i wklepuję emotikonę, na przykład:

      Mogłabyś powiedzieć, ile to kosztuje? :)
      Hahahaha! :D


      Usuń
    6. a wiesz Zajęczaku, tak sobie patrzę i myślę, że stawianie emotki PO znaku przestankowym ma większy sens :) dzięki :*

      Usuń
    7. To prawdopodobnie jedyna sprzeczność między nami, bo ja to samo myślę o swoim :)

      Usuń
    8. ależ w poprzedniej wypowiedzi całkowicie się z Tobą zgadzam :) emotka po znaku. dobrze to wygląda :)

      Usuń
    9. Kocham swoją moc czytania ze zrozumieniem xD

      Usuń
  2. Zaczęłam wczoraj czytać książkę w której tłumacz często zamiast kropki używał przecinka >.<

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. ojejku, toż to męczarnia do czytania... (no chyba że w oryginale też kropki były zastąpione przez przecinki)

      Usuń
    2. Nie wiem, kupiłam ją dość dawno i nie byłam jeszcze oswojona z czytaniem po angielsku. Teraz zdecydowanie stawiam na oryginały. Czytanie tłumaczeń niektórych książek to trochę jak gotowanie warzyw w wodzie, sporo witamin ucieka. :<

      Usuń
    3. wiem, o czym mówisz. sama staram się czytać publikacje anglojęzyczne w oryginale :) ale to po części również dlatego, że angielski to mój drugi język ;)

      Usuń
  3. Przydatne.
    Ja nadużywam kropek. I przecinków.
    Świadomie :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. i widać, że świadomie :)
      ja serię kieruję głównie do osób, które nie znają zasad i notorycznie popełniają wiele błędów ortograficznych i interpunkcyjnych :)

      Usuń
  4. Te zasady są mi w miarę jasne :)

    OdpowiedzUsuń
  5. pierwsza myśl : to mnie nie dotyczy :) Zerknęłam na swój wpis i widzę kropkę po tytule, nie wiem skąd mi się przypętała.
    Przyznam, że podobnie jak Kosmetyczna Kraina - nadużywam znaków interpunkcyjnych świadomie. Czasami jakaś zasada mi uwiera, wtedy nie/wstawienie przecinka zmieniłoby kształt mojej myśli :P

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. cóż, ja też czasem stawiam kropki po tytule. z rozpędu :)

      Twoje teksty bardzo dobrze mi się czyta :) natomiast nie jestem w stanie czytać treści, w których znaki przestankowe nie istnieją zupełnie. zbyt mnie to męczy, a szkoda mi czasu na męczenie się ;)

      Usuń
    2. prawda, takie teksty są trudne w odbiorze :)

      Usuń
  6. Jedna kropa a tyle z nią zachodu;) Wspaniałe są te Twoje posty.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. dokładnie :) kto by się spodziewał aż tylu zasad ;)
      posty są odtwórcze, ale staram się nieco filtrować pewne informacje. dziękuję :)

      Usuń
  7. Simply, czy mówiłam już, że ubóstwiam te notki? :)

    OdpowiedzUsuń
  8. O kurcze... Zawsze usadzałam krope po trzykropku.
    Koniec z tym!

    Dziękuje :)

    OdpowiedzUsuń
  9. By się wydawało, że z kropką problemów nie mamy, a tu takie zaskoczenie;p.

    OdpowiedzUsuń
  10. Zgadzam się, że kropka jest bardzo ważna w zdaniu. Bardzo wiele osób często o nie zapomina pisząc coś pospiesznie i czasami wychodzi misz-masz ala masło maślane. :P
    Bardzo ładny blog. :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. dlatego ja takich blogów nie obserwuję. nie cierpię czytać ciągów myślowych ;)

      dzięki :)

      Usuń
  11. Moja interpunkcja leży i kwiczy niczym różowe prosiątko (kropka) Jednak ze względu na szacunek do czytelników - baaaardzo się staram (kropka)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. każdy popełnia błędy. to nieuniknione. ale warto nad tym pracować :)

      Usuń
  12. No proszę, nawet kropka (albo i kropki) na tle się znalazły :D

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. to tak abstrahując od tematu ;) miałam ochotę na zmiany :]

      Usuń
  13. Kropka ważna rzecz, jak zresztą inne znaki interpunkcyjne. Notorycznie widzę skrót wyrazu numer (nr) z kropką:(

    OdpowiedzUsuń

Będzie mi miło, jeśli podzielisz się swoją opinią :)

Bardzo proszę o niepozostawiane komentarzy typu: "Fajny blog. Obserwuję i liczę na to samo". Nie reaguję na agresywną autopromocję, więc nie spamuj, a ja nie będę musiała cenzurować :)

UWAGA: komentarze w postach starszych niż 7 dni są moderowane. Zmusił mnie do tego zalew automatycznie generowanych komentarzy, mających na celu reklamowanie różnych stron internetowych.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...